آیا میان نرم افزار ERP و تولید ناب تعارضی وجود دارد؟

در این باور و ادعا که در حوزه مدیریت تولید، استفاده از پارادایم تولید ناب یا Lean Production  موجب بهبود عملکرد و اثربخشی فرایندهای تولیدی و در نتیجه  بهره‌وری شرکت و به خصوص بهره وری بخش تولید و کارخانه می شود تردیدی نیست. در واقع تولید ناب به طور قطع با بکارگیری یک سری از ابزارها و تکنیک‌های مدیریتی و مهندسی موجب افزایش بهره وری بخش تولید یک شرکت می‌شود. از سوی دیگر در این باور که نرم افزار ERP یا نرم افزار مدیریت منابع سازمانی نیز  با ادغام و ایجاد انسجام و یکپارچکی تمامی فرایندها موجب افزایش اثربخشی در استفاده از منابع شرکت می‌شود نیز شکی وجود ندارد. در واقع نرم افزار ERP با ادغام کلیه فرایندها مالی و تولیدی یک شرکت، یک سیستم پشتیبان از تصمیم گیری را برای کاربران و مدیران فراهم می‌کند. با این حال و بر خلاف تصور همگانی که فکر می‌کنند نرم افزار مدیریت منابع سازمانی با ایجاد انسجام در فرایند‌ها به مدیریت تولید و به طور خاص به تولید ناب کمک کند اما برخی از طرفداران تولید ناب مخالف این نظریه و دیدگاه بوده و به خرید نرم‌افزار ERP به عنوان ضایعات یا اتلاف منابع نگاه می‌کنند و منتقد و مخالف منافع بدست آمده از نرم‌افزار ERP هستند. حتی برخی از منتقدان فراتر رفته و خرید نرم افزارERP  و حضور آن را از موانع موفقیت تولید ناب یا Lean Production می‌دانند. از اینرو در این مقاله تلاش می‌کنیم جایگاه تولید ناب و نرم افزار ERP را در یک سازمان نشان داده و با پاسخ به برخی از انتقادات وارده، ارتباط میان این دو سیستم را شفاف کنیم.

مدیریت تولید و تولید ناب در شرکت تویوتا

ریشه‌های مفهوم تولید ناب به اوّلین تلاش‌های صورت گرفته در سیستم مدیریت تولید تویوتا  (TPS) در کشور ژاپن باز می‌گردد. در واقع تولید ناب یک پارادایم تولیدی است که موجب افزایش اثربخشی مدیریت تولید در شرکت خودروسازی تویوتا شد. به بیان دقیق‌تر تولید ناب شامل مجموعه‌ای از ابزارها، تکنیک‌ها و فلسفه‌ها برای حذف تمامی اتلاف‌ها یا تمامی ضایعات در خط تولید بود. در این راستا گفته می‌شود که تولید به هنگام یا Just In Time(JIT) بخش کلیدی این پارادایم محسوب می‌شود و یکی از متداولترین و داغ ترین موضوعات علمی و پژوهشی در حوزه مدیریت و مهندس صنایع، به خصوص مدیریت تولید از دهه 1980 تا کنون بوده است. البتّه طی سالیان متمادی و به واسطه دستاوردهای حاصل از این پارادایم، مفهوم تولید ناب گسترده‌تر شد و هم اکنون شامل سیستم‌های متعدد نظیر تولید به هنگام(JIT)، مدیریت کیفیت جامع(TQM)، تعمیرو نگهداری پیشگیرانه فراگیر(TPM)   و در نهایت سیستم مدیریت منابع انسانی (HRM) است.

تولد و تاریخچه نرم افزار ERP

نرم افزار ERP یک سیستم و از همه مهمتر یک پکیچ نرم افزاری جامع است که تلاش می‌کند تمامی جریان‌های اطلاعاتی موجود در یک شرکت را یکپارچه کرده و با یکدیگر ادغام ‌کند. این سیستم شامل ماژول های بسیار و متعددی است که از میان آنها می‌توان به ماژول مدیریت مالی، ماژول منابع انسانی، ماژول زنجیره تامین، بخش مدیریت مشتری یا CRM، ماژول مدیریت خرید و سیستم مدیریت تولید که از مهمترین بخش‌های یک سسیتم ERP هستند اشاره کرد. گفتنی است که تاریخچه نرم افزار ERP به سیستم مدیریت موجودی یا MRP در دهه 1970 و شرکت IBM باز می‌گردد. در این دوران شرکت آی بی ام که در بیش از 50 کشور دنیا از جمله ایران حضور داشت به دنبال مدیریت بهینه موجودی مواد و کالاها و در نهایت پاسخگوی به نیازهای مشتریان 5 قاره بود. از اینرو سیستم مدیریت موجودی مواد را ارائه کرده وبه صورت پیوسته تلاش می کرد این سیستم را با کمک رایانه های ساخت خود بهینه کند. در ادامه در دهه 1980سیستم MRP2 ارائه شد که ارتباط میان بخش مدیریت مالی و موجودی مواد را به عنوان هدف اصلی خود دنبال می‌کرد. در نهایت با ادغام برنامه ریزی، مدیریت و استفاده از تمام منابع موجود در یک شرکت سیستم مدیریت منابع سازمانی یا نرم افزار ERP  متولد شد. که امروز در شرکت‌های متعددی همچون شرکت نرم افزاری پرشین ویژن تولید و در بسیاری از کسب و کارها از بانک‌ها گرفته تا شرکت های پخش مویرگی کوچک و متوسط به عنوان نرم افزار پخش مویرگی استفاده می‌شود.

ارتباط میان تولید ناب و نرم افزار ERP

اگرچه ارتباط میان بخش‌های اطلاعاتی به کار رفته در جهت اجرای تولید ناب و استقرار نرم افزارERP چندان روشن نیست با این حال میان این دو رقابت و خصومت نیز وجود ندارد. در واقع نرم افزار مدیریت منابع سازمانی در یک سطح بالاتر از شرکت و به منظور برنامه‌ریزی منابع سازمان استفاده می‌شود در حالیکه تولید ناب در کف کارگاه و به منظور کنترل و اجرای فعالیت های جاری کارگاه یا به طور دقیق تر مدیریت تولید مورد استفاده قرار می‌گیرد. از اینرو امکان استفاده موثر و همزمان از این مفهوم یا پاردایم و سیستم وجود دارد و استفاده همزمان از هردو سیستم می‌تواند مزایای زیادی را برای شرکت‌ها در بر داشته باشد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌شود.

ایجاد مزیت رقابتی با استفاه از تولید ناب و نرم افزار ERP

نرم افزار ERP و تولید ناب Lean Production  هر دو برای بدست آوردن مزیت رقابتی به کارگرفته می‌شوند. یکی از این دو می‌تواند در کف کارگاه و در حوزه مدیریت تولید مزیت رقابتی ایجاد کند و دیگری در بخش اطلاعاتی و مدیریت منابع سازمان موجب ایجاد مزیت رقابتی می‌شود. از اینرو می‌توان از هر دو به صورت همزمان استفاده کرد.

اجرای همزمان تولید ناب و نرم افزار ERP

استقرار و اجرای نرم افزار ERP نیازمند یک تیم قوی از کارشناسان فناوری اطلاعات IT است که دانش لازم در تمامی‌حوزه‌ها، فرایندها و مدیریت منابع شرکت را به صورت کافی در اختیار داشته باشد. از اینرو داشتن مستندات مناسب، کافی و به روزشده در خصوص فرایندهای فعلی شرکت و از همه مهتر حمایت مدیریت ارشد برای موفقیت نرم افزار ERP ضروری و لازم است. در حالیکه در تولید ناب به مستنداتی به مراتب کمتر و به بخش‌های محدودتری از سازمان نیاز داریم. در واقع برای موفقیت تولید ناب لازم نیست که تمامی حوزه ها، فرایندها و بخش‌های مختلف و متعدد یک شرکت درگیر اجرای مدیریت تولید و تولید ناب باشند. از اینرو می‌توان گفت که می‌شود در یک شرکت به صورت همزمان هم نرم افزار ERP را مستقر کرد و هم  فلسفه و پارادایم تولید ناب را بکار گرفت. از اینرو این ادعا که از نظر فلسفه تولید ناب، نرم افزار مدیریت منابع سازمانی یک نوع ضایعات محسوب می‌شود ادعایی اشتباه، متعصبانه و مردود است. در واقع می‌توان به صورت همزمان و در بخش‌های مختلف یک شرکت هر دو نرم افزارERP و پارادایم تولید ناب را به کار گرفت و از مزایای هر دو در تولید مزیت رقابتی و استفاده بهینه از منابع سازمان بهره‌مند شد.

در این راستا و در صورت تمایل به دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص نرم‌افزار ERP یا نرم افزار پخش مویرگی توصیه می‌کنیم فرم درخواست مشاوره و دمو را تکمیل فرمایید یا با کارشناسان فروش نرم افزار ERP تماس بگیرید. کارشناسان ما در کوتاه ترین زمان ممکن پاسخگوی سئوالات شما خواهند بود.